kutubhona

туришини тушунтириб уқтиришдир. Аммо Пайғамбаримиз с.а.внинг: «Лекин мендан кейин пайғамбар бўлмайди», деган сўзига келсак, бу Алини Ҳорунга ўхшатишдан пайғамбарликни мустасно қилишдир. Чунки Ҳорун пайғамбар эди. У пайғамбар бир ёққа кетиб йўқ бўлган пайтида унга ўринбосар бўлган пайғамбар эди. Алининг манзилати Ҳоруннинг пайғамбарлик манзилатига ўхшар экан деган гумон пайдо бўлмаслиги учун Росулуллоҳ с.а.в. пайғамбарликни мустасно қилдилар. Пайғамбаримиз с.а.внинг: «мендан кейин пайғамбар бўлмайди» деган сўзи вафотимдан кейин демакдир, деб айтилмайди. Чунки гап ҳаётлик чоғида ўринбосар қилиш ҳақида кетяпти. Зеро Ҳорун Мусо вафотидан кейин эмас, балки унинг ҳаётлик чоғида, йўқ бўлган пайтида пайғамбар эди ва у Мусониниг ҳаётлик чоғида йўқ бўлган пайтида унинг қавми устидан унинг ўринбосари бўлган эди. Демак Росулуллоҳ с.а.в. Ҳорун Мусонинг ҳаётлик чоғида у бир ёққа кетиб, йўқ бўлиб турган пайтида пайғамбар бўлгани учун ҳамда Алининг пайғамбар эмаслигини билдириш учун: «Лекин мендан кейин пайғамбар бўлмайди» дедилар. Қолаверса Росулуллоҳ с.а.в. Ҳоким ривоят қилган саҳиҳ ҳадисда Ҳорун Мусонинг ҳаётлик чоғида вафот этганини бизга маълум қилганлар. Демак вафот этишдан кейин халифа қилиб қолдириш мавзусига ўрин қолмайди. Чунки Ҳорун ва Мусо воқеасида бундай мавзу мавжуд эмас. Ҳорун борасида ҳам ва Али борасида ҳам бундай мавзу мавжуд эмас.

Ҳадиснинг маъноси мана шу бўлиб, унда халифа қилиб қолдиришга ҳеч қандай ишора йўқ. Бу ҳадисдан Росулуллоҳ с.а.в. ўзи вафот этганидан кейин Алининг мусулмонларга халифа бўлишини кўрсатган деган маъно мутлақо тушунилмайди. Чунки бу ҳадис Алининг Росулуллоҳ с.а.в. Табук ғазотига кетган пайтларида пайғамбар аҳлига қараб туриш учун ўринбосар қилиб қолдирилгани ҳақида ворид бўлган. Аммо Пайғамбаримиз с.а.внинг бу ҳадисдаги: «Ҳорун Мусодан қандай манзилатда бўлган бўлса сен ҳам мендан шундай манзилатда бўлишингга розимасмисан», деган сўзлари ҳақидаги қолган ривоятларга келсак, уларнинг орасида Бухорий ривояти каби ва Муслим Саъднинг икки ўғли: Омир ва Иброҳимдан қилган ривоят каби саҳиҳлари ҳам ва саҳиҳ эмаслари ҳам бор. Лекин уларнинг ҳаммасида шу матннинг ўзи келтирилади. Бундан эса бу ҳадис Табукда ва Табукдан бошқа